دیفای(امورمالی غیرمتمرکز)چیست؟
دیفای یا سیستم مالی غیر متمرکز در آینده جایگزین سیستم مالی سنتی خواهد شد
بازارهای مالی سنتی به صورت متمرکز هستند و کنترل و تصمیم گیری درباره ی پول و سیستم مالی یک کشور توسط مسئولان و بانک مرکزی یا گروهی افراد خاص است.
در سیستم مالی متمرکز افراد برای دریافت سود باید دارایی های خود را نزد بانک ها قرار دهند که تحت نظارت دولت ها هستند و به دلیل متمرکز بودن،ریسک خطرات آن افزایش پیدا می کند و یکی از راه های جایگزین برای حل این مشکل،سیستم مالی غیرمتمرکز است.
با ظهور بیت کوین و اتریوم قدم های بزرگی در راستای حوزه مالی غیرمتمرکز اتفاق افتاده است اما هنوز این سیستم در دوره طفولیت خود به سر می برد و انتظار داریم در آینده دنیای کریپتو کارنسی و فناوری بلاک چین سطح وسیع تری از سیستم اقتصادی را به دنیا نشان دهد.
دیفای چیست و چطور ایجاد شده است؟
کلمه ی DEFI مخفف decentralize finance و به معنای سیستم مالی غیرمتمرکز است.
این مفهموم برای توصیف هرگونه خدمات مالی غیرمتمرکز شامل دارایی های دیجیتال،قراردادهای هوشمند،پروتکل ها و نرم افزارهای غیرمتمرکز بر بستر بلاک چین به کار می رود.
دیفای زیرمجموعه ای ازاپلیکیشن های غیرمتمرکز (DAPPS)به حساب می رود که بر امور مالی مبتنی بر قرارداد هوشمند متمرکز است.
هدف اصلی دیفای از بین بردن واسطه های مختلف در معاملات رمز ارزهاست.
در سیستم مالی غیرمتمرکز،مفهوم بلاک چین تنها محدود به استفاده از رمز ارزها نیست و به تمامی امورمالی اعم از مدیریت حساب های پس انداز،ارائه وام،سرمایه گذاری،ترید و گرفتن بیمه را شامل می شود.
در حال حاضر اتریوم با توجه به انعطاف پذیری و پیشرفت و توسعه قابل قبولی که داردبهترین گزینه برای پیاده سازی DEFI است.
نیاز به قراردادهای هوشمند در دیفای
همان طور که گفتیم دیفای یک سیستم مالی ست که بر روی بلاک چین اجرا شده و از اپلیکیشن های غیرمتمرکز استفاده می کند و برای کارکرد درست نیاز به قرارداد هوشمند نیاز دارد.
برای مثال زمانی که یک شرکت بیمه قصد دارد بیمه نامه افراد را به صورت خودکار صادر کند با استفاده از قرارداد هوشمند اطلاعات و مبلغ مشخص شده توسط مشتری تایید و سپس بیمه نامه صادر خواهد شد.
ارتباط میان اپلیکیشن های غیرمتمرکز و دیفای
در واقع این اپلیکیشن ها به عنوان یک واسطه میان افراد و دنیای دیفای عمل می کنند
برای مثال تصور کنید شما درخواست یک وام را در دیفای ثبت می کنید لذا برای اینکار نیاز به دانش برنامه نویسی دارید در این جا اپلیکیشن های غیرمتمرکز به کمک شما می ایند و به عنوان یک رابط عمل می کنند.
یکی دیگر از ویژگی های DAPP ها باز بودن آنهاست که همه افراد در صورت داشتن اینترنت در هرجای دنیا می توانند به آن دسترسی داشته باشند و هر فردی قادر به تعامل با این اپ هاست و می تواند از آن ها در جهت دستیابی به اهدافش بهره ببرد.
تفاوت DEFI با CEFI (خدمات مالی سنتی)
1-مدیریت خودکار در دیفای
در سیتم سنتی،موسسات و بانک ها مسئول انجام عملیات هستند ولی در دیفای این شرایط توسط قراردادهای هوشمند تنظیم می شود و از آنها برای کنترل خودکار تراکنش استفاده می گردد و نیازی به مداخله اپراتور نیست.
2-شفافیت کامل شبکه
یکی از بزرگترین مشکلات در سیستم مالی متمرکز بسته بودن آن است اما در دیفای کد متن برای همگان قابل مشاهده و دسترسی است و همه چیز به صورت شفاف قرار دارد
دارایی افراد در کیف پول ذخیره شده و میزان آن برای همه قابل مشاهده است ولی برای حفظ حریم خصوصی افراد می توانند از اسم های مستعار استفاده کنند یا هویت خودشان را مخفی کنند.
3-دسترسی به DAPP ها در هرمکان و زمان
در سیستم مالی سنتی دسترسی به موسسات و بانک ها فقط در ساعات مشخصی امکان پذیر است ولی به دیفای می توان به صورت 24 ساعته به خدامت دسترسی داشت.
و این امکان برای همه افراد وجود دارد که با داشتن اینترنت از هرجای دنیا به آن دسترسی داشته باشند بدون اینکه نیاز به مجوز یا طی کردن مراحل ثبت نام داشته باشند و تمامی حرکات و شرایط توسط قرار داد هوشمند کنترل می شود.
در سیستم مالی سنتی به خصوص برای ایرانیان که تحت تاثیر تحریم ها قراردارند امکان دسترسی به سرویس ها بین المللی وجود ندارد.
4-اتمیک بودن تراکنش ها
اتمیک بودن به معنی این است که یا تراکنش ها به صورت کامل انجام می شود یا به صورت کلی لغو می شوند که پیاده سازی این مورد در دنیای مالی سنتی مستلزم هزینه های بالا و دریافت تاییدیه های قانونی است.
5-امکان توسعه و گسترش نرم افزارها به صورت ناشناس
سیستم مالی متمرکز خدمات ضعیف تری در زمینه ی حفظ حریم خصوصی و انجام تراکنش ها به صورت ناشناس ارائه می دهند در حالیکه بسیاری از پروژه ها در حوزه دیفای توسط افراد و تیم های ناشناس کنترل و مدیریت می شوند.
6-حضانت
در پلتفرم دیفای،افراد کنترل دارایی های خود را به صورت کامل بر عهده دارند و این موضوع باعث می شود مسئولیت هایی هم برعهده کاربر باشد زیرا دنیای دیفای به گونه ای طراحی شده که کاربران محتمل تمامی خطرات فنی و سیستمی پلتفرم هستند و همین امر باعث شده است که سرمایه گذاران به صرافی های متمرکز روی آورند.
مزایای دیفای
1-غیرمتمرکز بودن
2-شفافیت
3-انجام معاملات بدون سانسور
4-دسترسی یکسان جهانی به خدمات مالی
5-مبلغ کم برای انتقال بین المللی وجوه
6-افزایش حریم خصوصی و امنیت
7-سرعت بالا
8-اعتماد به کدها به جای افراد و سازمان ها
9-قابلیت برنامه ریزی و اتوماسیون
10-عدم نیاز به مجوز برای وام دهی
معایب دیفای
1-ریسک بالا برای سرمایه گذاران
دیفای امکان دسترسی مستقیم افراد به دارایی هایشان را فراهم کرده ولی این امر ریسک کار را بالا می برد چون در صورت فراموشی رمز عبور،امکان بازیابی آن وجود نداشته و کل سرمایه شما از بین می رود.
2-امکان گم شدن دارایی ها
طبق آمار های رسمی حدود 4 میلیون بیت کوین های موجود گم شده اند و همچنین قراردادهای هوشمند DEFI،فضا را برای هکرهایی که در قراردادهای عادی حضور ندارند فراهم میکند که در تاریخچه این قرارداد،افراد زیادی هستند که دارایی خود را از دست داده اند.
مهم ترین چالش های حوزه دیفای
1-عدم وجود قانون گذاری
بدلیل غیرمتمرکز بودن توسط هیچ نهاد یا موسسه ای کنترل نمی شود و عملکرد مستقل آن نیاز به نظارت خاصی دارد
در سیستم بانکداری سنتی به دلیل پولشویی و تامین مالی تروریسم و مواردی مانند این تحت نظارت قراردارند ولی در دیفای این چنین نیست.
2-آسیب پذیری در برابر هک
بلاک چین یک شبکه غیرقابل تغییر بوده و دستکاری در سوابق گذشته بسیار دشوار است ولی با این وجود برخی از مولفه های DEFI مستعد هک و نقض داده هاست.
3-محدودیت در مقیاس پذیری و عملکرد
پلتفرم های دیفای در مقایسه با سیستم مالی متمرکز سنتی سرعتت و مقیاس پذیری کمی دارند و فرآیندها در این دسته زمان بر بوده و بر روی عملکرد شبکه تاثیر می گذارد
4-کمبود کارشناسان در این حوزه
تعداد متخصصانی که از دانش کافی در زمینه بلاک چین برخوردار بوده و از روند این فناوری آگاهی کاملی داشته باشند بسیار اندک است و این امر موجب کند شدن پیشرفت حوزه دیفای می شود.
5-محدودیت قرارداد هوشمند
قراردادهای هوشمند به عنوان یک واسطه و ناظر بر عملکرد DAPP های دیفای عمل می کند و بدون خطا بودن آنها اهمیت بالایی دارد نیاز مبرم آنها به کد های ایمن و غیرقابل هک بسیار حایز اهمیت است و نقض در این کدها موجب از دست رفتن سرمایه،حذف کیف پول و یا حذف کامل کاربر از پلتفرم می شود.
مشهورترین پروژه های دیفای
رپد بیت کوین (WRAPPED BITCOIN)
آوه (AAVE)
پنکیک سواپ (PANCAKE SWAP)
کامپوند (COMPOUND)
یرن فایننس (YEARN FINANCE)
یام فایننس (YAM FINANCE)
کرو فایننس (CORVE FINANCE)
